CANADA SẼ RA SAO NẾU NHẬP CƯ KHÔNG TĂNG?

Toronto, ngày 25/11/2025, Từ năm 2015 đến 2025, Canada trải qua một đợt nhập cư mạnh mẽ khi số người trở thành thường trú nhân gần như gấp đôi, từ khoảng 271.000 người (2015) lên tới 485.000 người vào năm 2024. Đồng thời, số cư dân tạm trú – bao gồm sinh viên quốc tế và lao động nước ngoài – tăng vọt từ khoảng 500.000 lên hơn 2,5 triệu vào năm 2024.

Tuy nhiên, giữa những lo ngại về chi phí nhà ở và áp lực hạ tầng, chính phủ Canada đã điều chỉnh mục tiêu nhập cư: từ 500.000 người ban đầu xuống còn 395.000 người năm 2025, và dự kiến giảm tiếp còn 365.000 vào năm 2027. Kế hoạch mới được công bố vào tháng 11/2025 đặt mục tiêu nhập cư ổn định ở mức 380.000 người/năm.

Bài phân tích đặt ra một câu hỏi giả định: Nếu Canada giữ ở mức nhập cư chỉ như năm 2015 trong suốt giai đoạn 2015–2025, hệ quả kinh tế và xã hội sẽ như thế nào?

Quy mô thay đổi nhân khẩu (2015–2025)

• Năm 2015, Canada tiếp nhận khoảng 271.000 thường trú nhân và 500.000 người tạm trú.
• Đến đầu năm 2025, dân số Canada đạt khoảng 41,5 triệu, tăng từ 35,7 triệu năm 2015.
• Tốc độ nhập cư trung bình mỗi năm trong giai đoạn 2016–2024 là ~15%, cao hơn đáng kể so với mức ~4% giai đoạn 2000–2015.
• Nhập cư hiện chiếm phần lớn mức tăng dân số: từ năm 2016, nhập cư chiếm 97,6% mức tăng dân số vào năm 2023.

Tác động kinh tế – kịch bản nếu nhập cư “giảm mạnh”

1. Tăng trưởng GDP
   • Nếu nhập cư thấp như năm 2015, tổng GDP có thể giảm khoảng 4–6% so với thực tế 2025.
   • Tốc độ tăng GDP trung bình có thể chỉ đạt 1,2–1,5%/năm, thay vì ~2%.
   • Nhưng GDP bình quân đầu người lại có thể cao hơn khoảng 3–5% so với thực tế, nhờ dân số thấp hơn, dù năng suất chưa được cải thiện mạnh.
2. Khả năng chi trả nhà ở
   • Với dân số thấp hơn, nhu cầu nhà sẽ giảm khoảng 1–1,2 triệu căn hộ, giúp cân bằng cung – cầu.
   • Giá nhà và thuê có thể giảm đáng kể: tại Toronto, giá thuê một phòng có thể xuống 1.650–1.850 CAD (thay vì ~2.360 hiện tại); giá căn hộ trung bình ở các thành phố lớn giảm 20–35%.
   • Nhà rẻ hơn giúp tăng tỷ lệ sở hữu trong giới trẻ, giảm nợ hộ gia đình, giảm vô gia cư, và cải thiện khả năng tiếp cận nhà ở.
3. Thị trường lao động
   • Thiếu lao động nghiêm trọng hơn nếu nhập cư thấp, đặc biệt trong các ngành như y tế, xây dựng, sản xuất, nông nghiệp.
   • Trái lại, sự khan hiếm lao động sẽ thúc đẩy lương tăng mạnh:
     • Y tế: lương có thể tăng 30–40% để thu hút nhân lực.
     • Xây dựng, kỹ thuật: lương tăng 25–35%.
     • Dịch vụ, khách sạn, ăn uống: tăng lương 20–30% buộc doanh nghiệp nâng giá hoặc tái cấu trúc.
   • Thiếu lao động xây dựng có thể làm chậm tốc độ xây nhà mới dù nhu cầu nhà giảm.
4. Năng suất & đổi mới
   • Nhập cư thấp có thể thúc đẩy tự động hóa, AI và đầu tư thiết bị, bởi doanh nghiệp phải bù lao động thiếu hụt.
   • Song nguồn nhân lực công nghệ sẽ hạn chế hơn (ít nhập cư tay nghề cao), có nguy cơ ảnh hưởng đến đổi mới hoặc khiến Canada mất lợi thế nhân tài so với các nước khác.
5. Tài chính quốc gia
   • Doanh thu thuế có thể giảm (ít người lao động), ước tính giảm 10–15 tỷ CAD/năm từ thuế thu nhập, cùng giảm thuế bán hàng.
   • Nhưng chi phí cho cơ sở hạ tầng – như trường học, bệnh viện, giao thông – cũng giảm, tiết kiệm khoảng 8–12 tỷ CAD mỗi năm.
   • Trong trung hạn, cân đối tài khóa có thể cải thiện nếu chi phí định cư, dịch vụ xã hội giảm.
   • Tuy nhiên, dân số già hóa vẫn là thách thức: ít người trẻ hơn đóng thuế, phụ thuộc cao hơn vào người già, nguy cơ tăng thuế hoặc giảm phúc lợi.
6. Xã hội & văn hoá
   • Nhập cư thấp hơn có thể làm giảm áp lực chính trị, giảm chia rẽ xã hội về vấn đề nhập cư.
   • Hội nhập của người nhập cư có thể tốt hơn (dịch vụ nhiều hơn trên đầu người), giúp họ hoà nhập dễ dàng hơn.
   • Chính quyền có thể ưu tiên phân bổ nhập cư đến các tỉnh nhỏ hơn (thay vì tập trung Toronto, Vancouver), giúp cân bằng phát triển khu vực.
   • Nhưng đa dạng văn hoá có thể tăng chậm hơn, sự hiện diện sinh viên quốc tế cũng giảm, ảnh hưởng đến giáo dục và đổi mới.

Hệ lụy ngành cụ thể

• Y tế: Thiếu nhân viên trầm trọng hơn, thời gian chờ tại bệnh viện tăng 20–40%.
• Xây dựng: Ít công nhân, chi phí lao động cao, nhưng nhu cầu nhà thấp hơn.
• Sản xuất & nông nghiệp: Không đủ công nhân, buộc phải cơ giới hóa hoặc tự động hóa.
• Dịch vụ (nhà hàng, bán lẻ): Doanh nghiệp có thể đóng cửa hoặc tự động hóa nhiều hơn, chi phí người tiêu dùng tăng.

Mức nhập cư “tối ưu” – Khuyến nghị

Dựa trên phân tích so sánh, bài viết cho rằng con số 300.000–350.000 thường trú nhân/năm là mức cân bằng tối ưu. Lý do:

1. Tài khóa & cơ sở hạ tầng: Mức này vừa đủ để hỗ trợ tăng trưởng mà không quá áp lực lên nhà ở, giao thông, trường bệnh viện.
2. Cấu thành dân cư: Ưu tiên nhập cư theo kỹ năng cao (70–75%) và giảm tỷ lệ tạm trú (sinh viên, lao động ngắn hạn) xuống khoảng 3–4% dân số.
3. Chiến lược phân bố: Khuyến khích nhập cư đến tỉnh nhỏ hoặc vùng nông thôn qua các chương trình đề cử bang, giảm áp lực lên các thành phố lớn.
4. Liên kết nhà ở: Chính sách nhập cư phải đi kèm đầu tư xây dựng nhà ở, kiểm soát đầu cơ bất động sản, quy hoạch hợp lý.
5. Tương thích thị trường lao động: Nhập cư linh hoạt theo nhu cầu ngành nghề, có điều chỉnh khi cần, ưu tiên nhân lực y tế, kỹ năng cao.
6. Năng suất & đổi mới: Canada cần đầu tư mạnh hơn vào máy móc, nghiên cứu, tự động hóa và đào tạo nội địa để bù đắp tác động từ nhập cư thấp hơn.
7. Truyền thông & xã hội: Chính phủ cần minh bạch về chi phí — lợi ích nhập cư, chống phân biệt, khuyến khích sự đồng thuận công chúng.

Kết luận

• Việc giảm mức nhập cư về mức của năm 2015 sẽ giúp Canada giảm áp lực nhà ở, cải thiện khả năng chi trả, thúc đẩy lương lao động — nhưng đi kèm thách thức lớn về lao động, đặc biệt trong y tế, xây dựng, dịch vụ.
• Nếu nhập cư quá thấp, Canada có thể mất công nhân quốc tế, trì trệ đổi mới, và GDP tổng có thể thấp hơn đáng kể.
• Mức trung gian khoảng 300.000–350.000 thường trú nhân mỗi năm được xem là phương án cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, phúc lợi xã hội và khả năng quản lý hạ tầng.
• Chiến lược nhập cư bền vững cần đặt trọng tâm không chỉ vào số lượng, mà còn vào cơ cấu (kỹ năng), phân bổ theo vùng, cùng với đầu tư mạnh mẽ vào nhà ở và cơ sở hạ tầng.